بیماری پیسی پوست یا ویتیلیگو که برص هم نامیده می شود یک بیماری پوستی کرونیک است که به صورت عادت‌آوری باعث ایجاد لکه‌های سفید روی پوست می‌شود. این بیماری با تخریب ملانوسیت‌ها یا سلول‌های پوستی که مسئول تولید ماده‌ی پیگمنت (ملانین) در پوست هستند، همراه است. نواحی مختلف بدن از جمله صورت، دست‌ها و پاها می‌توانند تحت تأثیر این بیماری پوستی قرار گیرند. بیماری ویتیلیگو نه تنها اثر زیبایی شناختی روی بیمار دارد، بلکه می‌تواند تأثیرات روانی جدی نیز بر جنبه‌های اجتماعی و روانی زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله از سری مقالات دکتر کاغذی به علل، علائم و روش‌های مدیریت و درمان بیماری پیسی می پردازیم. پس اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به این بیماری منجر شده باشد در ادامه با ما همراه باشید.
مطالب این مقاله
علائم بیماری پیسی (برص)
علائم بیماری برص یا پیسی بر اساس نوع بیماری و محل تاثیر آن بر روی بدن متفاوت است. در بعضی از موارد، علائم این بیماری ممکن است در مدت زمان طولانی به‌طور ملایم ظاهر شوند، در حالی‌که در بعضی دیگر ممکن است با حملات شدید و ناگهانی همراه با تغییرات در وضعیت پوست به‌همراه درد و سختی در حرکت مشاهده شوند.
برخی از علائم شایع بیماری پیسی عبارتند از:
- لک‌ها و ضایعات قرمز یا صورتی بر روی پوست: این لک‌ها ممکن است به‌طور تک‌تک یا به صورت گروهی بر روی پوست ظاهر شوند و با گذشت زمان اندازه و تعداد آن‌ها افزایش یابد.
- تغییر در رنگ پوست: بیماری ویتیلایگو (پیسی) می‌تواند باعث تغییر رنگ پوست شود و در برخی از موارد باعث تیرگی یا سفیدی بخش‌هایی از پوست شود.
- خارش و درد: برخی از بیماران با برص ممکن است از خارش پوست رنج ببرند و در برخی موارد حتی درد و ناراحتی نیز احساس کنند.
- تغییرات در پوست موهای سر: در برخی از موارد، بیماری پیسی می‌تواند باعث ریزش موها و تغییرات در رشد موها شود.
- مشکلات مفصلی: بعضی از بیماران ممکن است با درد و سختی در مفاصل روبه‌رو شوند که می تواند به طور موقت یا دائمی باشد.
علل ایجاد پیسی بر روی پوست
علل ایجاد بیماری پیسی پوست یا ویتیلگو هنوز به طور کامل مشخص نشده است؛ اما برخی فرضیات و تحقیقات درباره علل این بیماری وجود دارد. یکی از فرضیات متداول برای ایجاد بیماری ویتیلایگو نقش ارثی بوده است. تحقیقات نشان داده که اگر در خانواده کسی به بیماری برص یا پیسی مواجه شده باشد، احتمال بروز این بیماری در فرزندان بیشتر است. با این حال دقیقاً ژن‌های مسئول برای انتقال این بیماری هنوز شناسایی نشده‌اند.
عوامل ایمنی نیز می‌تواند نقش مهمی در ایجاد پیسی داشته باشد. برخی از تحقیقات نشان داده که پیسی به عنوان یک بیماری ایمنی‌میان‌خلوص عمل می‌کند، به این معنی که سیستم ایمنی بدن به طور غلط به سلول‌های پیگمانتی پوست حمله می‌کند و باعث ایجاد لکه‌های سفید می‌شود. علل دقیق این عکس‌العمل ایمنی هنوز مشخص نیست، اما فعالیت بیش از حد سلول‌های تولید کننده ملانین (پیگمانت پوست) می‌تواند در آن نقش داشته باشد.
دیگر عوامل شامل استرس، آسیب‌های فیزیکی به پوست، عفونت‌های ویروسی، تغذیه نامناسب و موارد دیگر نیز می‌توانند در ایجاد پیسی تأثیرگذار باشند. با این حال، ارتباط دقیق بین این عوامل و بروز پیسی هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
روش های درمانی بیماری پیسی
برای درمان بیماری ویتیلایگو یا پیسی روش های مختلف مطرح شده است. این بیماری می تواند با مصرف داروهای موضعی یا در موارد شدید تر با داروهای سیستمیک درمان شود که مصرف و تجویز این دارو ها فقط توسط داروساز متخصص صورت می گیرد. در برخی موارد فوتوگرافی یا رعایت برخی نکات می تواند پیسی را درمان کند و به مصرف دارو نیاز نباشد. در ادامه با این روش های درمانی بیشتر آشنا می شویم.
1. داروهای موضعی
در درمان بیماری پیسی پوست استفاده از داروهای موضعی یکی از روش‌های مهم و موثر است. این داروها به طور مستقیم بر روی پوست تأثیر می‌گذارند و علائم بیماری را کاهش می‌دهند. در ادامه به توضیح برخی از داروهای موضعی مورد استفاده در درمان بیماری برص یا پیسی می‌پردازیم:
- کورتیکواستروئیدها: این دسته از داروها معمولاً به عنوان کرم یا پماد موضعی استفاده می‌شوند. آن‌ها عوارض التهابی را به دلیل خاصیت ضد التهابی خود کاهش می‌دهند. همچنین آن‌ها می‌توانند آگاهی سلول‌ها را کاهش داده و پاسخ ایمنی نامناسب را کنترل کنند. استفاده و تجویز این دارو تحت نظر داروساز انجام می شود تا از عوارض جانبی آن به حداقل خود برسد؛ زیرا استفاده بلندمدت آن‌ها ممکن است باعث عوارض جانبی مانند نازک شدن پوست یا تغییر رنگ پوست شود.
- ترکیبات تیموسین: این ترکیبات در دسته‌ای از داروهای موضعی قرار می‌گیرند که بازسازی و تقویت سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند. آن‌ها با بهبود فعالیت سلول‌های ایمنی و کاهش التهاب پوستی مرتبط با بیماری پیسی، مؤثر هستند. این دسته از داروها معمولاً در قالب کرم یا ژل موضعی استفاده می‌شوند.
- رتینوئیدها: این دسته از داروها شامل ترکیباتی مانند ترتینوئین، تازاروتن و آداپالننت می‌شود. آن‌ها به عنوان تنظیم کننده رشد و تجدید سلول‌های پوستی عمل می‌کنند. رتینوئیدها می‌توانند بهبود قوام پوست را تسریع کرده و به کاهش ضخامت لکه‌های پیسی کمک کنند. این داروها ممکن است در شکل کرم، ژل یا لوسیون موضعی استفاده شوند.
- محصولات کربامیدی: این دسته از داروها شامل ترکیباتی مانند دیسالیسیل، اسید سالیسیلیک و اوره است. آن‌ها معمولاً در شکل کرم، ژل یا شامپو موضعی استفاده می‌شوند. محصولات کربامیدی می‌توانند خشکی و قرمزی پوست را کاهش داده و به کنترل تجدید سلول‌های پوستی کمک کنند.
توجه داشته باشید که برای استفاده از داروهای موضعی باید با پزشک یا داروساز متخصص مشورت بگیرد و در صورت وجود عوارض جانبی یا تغییرات ناخواسته در پوست، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین توجه به ترکیبات و سازنده داروها برای جلوگیری از حساسیت‌های ناخواسته بسیار مهم است.
2. داروهای سیستمیک
در موارد شدید بیماری پیسی پوست، استفاده از داروهای سیستمیک می‌تواند توسط داروساز متخصص در نظر گرفته شود. این داروها در سراسر بدن اثر می‌گذارند و عملکرد سیستم ایمنی بدن را تغییر می‌دهند. در زیر به توضیح برخی از داروهای سیستمیک مورد استفاده در درمان بیماری ویتیلایگو یا پیسی می‌پردازیم:
- متوترکسات: این دارو یک مهارکننده سیستم ایمنی است که به عنوان یک درمان اصلی در بیماری پیسی استفاده می‌شود. متوترکسات با کاهش فعالیت سلول‌های ایمنی بدن که به پوست حمله می‌کنند، به کاهش التهاب پوست کمک می‌کند. این دارو معمولاً به صورت قرص مصرف می‌شود و نیاز به نظارت دارد.
- سیکلوسپورین: این دسته از داروها نیز به عنوان مهارکننده سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. آن‌ها معمولاً به عنوان ضد التهاب در درمان بیماری برص یا پیسی استفاده می‌شوند. سیکلوسپورین ممکن است در شکل قرص یا محلول استفاده شود و نیاز به نظارت پزشکی دارد.
- رتینوئیدها: همانند داروهای موضعی، رتینوئیدها نیز به عنوان درمان سیستمیک در بیماری پیسی استفاده می‌شوند. آن‌ها تأثیراتی روی رشد و تجدید سلول‌های پوستی دارند و می‌توانند به بهبود وضعیت پوست کمک کنند. رتینوئیدها معمولاً به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شوند و نیاز به نظارت پزشکی دارند.
- داروهای آنتی‌مالاریال: در برخی موارد داروهای آنتی‌مالاریال مانند هیدروکسی‌کلروکین یا کلروکین نیز می‌تواند در درمان بیماری پوستی پیسی مورد استفاده قرار بگیرد. این داروها در کاهش التهاب و آگاهی سلول‌های ایمنی مؤثر هستند. استفاده از داروهای آنتی‌مالاریال به نظارت پزشکی و رعایت دستورات دقیق نیاز دارد.
در هر صورت تصمیم درمانی نهایی و نوع داروی سیستمیک مورد استفاده برای درمان بیماری پیسی توسط داروساز تعیین می‌شود. داروساز متخصص می تواند نحوه استفاده، میزان دوز و عوارض جانبی احتمالی را با شما در میان بگزارد.
3. فوتوتراپی
فوتوتراپی یک روش درمانی غیر مهاجمانه و غیر دارویی است که در درمان برخی از بیماری‌های پوستی، از جمله پیسی (ویتیلیگو)، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش از نور (معمولاً نور مرئی یا نور مادون‌قرمز) برای تأثیر بر روی سلول‌ها و بافت‌های پوستی استفاده می‌کند. هدف اصلی از فوتوتراپی در درمان بیماری پیسی، کاهش علائم بیماری و بهبود رنگ پوست است.
در روش‌های مختلف فوتوتراپی، از منابع نوری مختلفی مانند لامپ‌های UVB، UVA، نور مرئی و لیزرها استفاده می‌شود. نور مصرفی به پوست متاثره تابانده می‌شود که باعث تنظیم و بهبود فعالیت سلول‌ها، کنترل رشد پوست و کاهش التهاب مرتبط با بیماری پیسی می‌شود. فوتوتراپی به‌طور کلی از مراحل مکرر و متعدد تشکیل می‌شود و ممکن است نیاز به جلسات مکرر داشته باشد.
قبل از انجام فوتوتراپی، مشاوره با پزشک یا داروساز ضروری است تا نوع و مدت درمان متناسب با نیاز و شرایط پوستی هر فرد مشخص شود. همچنین ممکن است فوتوتراپی در برخی موارد با عوارض جانبی همراه باشد که می‌تواند با رعایت دقیق دستورات پزشک تا حد امکان کاهش یابد.
4. روش‌های تغذیه‌ای و تغییر سبک زندگی
تغذیه‌ای مناسب و تغییر سبک زندگی می‌توانند در مداوا و کنترل بیماری پیسی پوست (ویتیلیگو) اثرات مثبتی داشته باشد. اگرچه تغذیه و سبک زندگی نمی‌توانند بیماری را به طور کامل درمان کند، اما می‌تواند فرآیند بهبود را تسریع کند و علائم بیماری را کاهش دهد.
روش‌های تغذیه‌ای مفید در درمان بیماری پیسی شامل مصرف مواد غذایی با ویتامین D و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که نقص ویتامین D ممکن است در توسعه پیسی نقش داشته باشد؛ بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D مثل ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی می‌تواند مفید باشد. همچنین مصرف میوه‌ها و سبزیجات با فیتوشیمیکال‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به کاهش التهاب پوست و بهبود وضعیت پیسی کمک کند.
عوامل تشدید بیماری پیسی یا برص
با نادیده گرفتن برخی عوامل بیماری ویتیلایگو (پیسی) ممکن است تشدید شود. افراد مبتلا به این بیماری در کنار به کارگیری روش های درمانی باید از این عوامل پرهیز کنند. این عوامل در ادامه بررسی می شود:
- استرس: استرس ممکن است باعث تشدید بیماری پیسی پوست یا ویتیلگو شود. تحقیقات نشان داده است که استرس می‌تواند روند التهابی بدن را فعال کند و بیماری را تشدید کند. تلاش برای کاهش استرس، از طریق تمرین، به کارگیری روش‌های آرامش بخش مانند یوگا و تغییر در نحوه مدیریت زندگی، می‌تواند مفید باشد.
- عفونت: عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های روده‌ای یا عفونت‌های دیگر در بدن می‌توانند عوامل تشدید کننده بیماری برص یا ویتیلگو (پیسی) باشند. احتیاط در برابر عفونت‌ها و بهبود سیستم ایمنی بدن، می‌تواند برای کاهش خطر تشدید بیماری مفید باشد.
- تغییرات هورمونی: تغییرات در سطح هورمون‌ها مانند بارداری، دوران پیش از یائسگی و تغییرات دیگر در هورمون‌های جنسی می‌توانند تشدید بیماری را تسریع کنند. مراقبت از سلامتی هورمونی و مشاوره می‌تواند کمک کننده باشد.
- مصرف الکل و سیگار: مصرف بیش از حد الکل و سیگار می‌تواند عوامل تشدید کننده بیماری پیسی باشد. ترک این عادت‌ها و ادامه یک سبک زندگی سالم، می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی بهبود بیماری داشته باشد.
- محیط و شرایط زیستی: برخی عوامل محیطی مانند آفت‌کش‌ها، مواد شیمیایی و تماس با پوست، می‌توانند عوامل تشدید کننده این بیماری باشند. محافظت از پوست در مقابل این عوامل و استفاده از محصولات ملایم و مرطوب‌کننده پوست برای بیماری پیسی پوست مفید است.
باورهای اشتباه در رابطه با بیماری پیسی
در مورد این بیماری بحث و اعتقادات اشتباه بسیار زیادی وجود دارد. شاید شما هم از زبان برخی افراد خرافاتی را شنیده باشید. در ادامه به صورت علمی این باورهای اشتباه این بیماری را بررسی می کنیم.
- باور اشتباه: بیماری برص (پیسی) می‌تواند از طریق تماس مستقیم با افراد مبتلا انتقال یابد
واقعیت: بیماری پیسی در اکثر مواقع بر اثر انتقال ژنتیکی از نسل به نسل منتقل می‌شود و نمی‌تواند از طریق تماس مستقیم با افراد مبتلا انتقال شود. این بیماری نیازمند یک زمینه ژنتیکی خاص است و تماس با فرد مبتلا نمی‌تواند عاملی برای ابتلا به بیماری باشد.
- باور اشتباه: بیماری ویتیلگو ناشی از عفونت است
واقعیت: بیماری پوستی پیسی ناشی از عفونت نیست و در واقع یک اختلال التهابی است. علت دقیق بروز این بیماری هنوز مشخص نیست، اما ارتباط آن با عوامل ژنتیکی و سیستم ایمنی بدن مشخص شده است.
- باور اشتباه: بیماری پیسی پوست غیرقابل درمان است
واقعیت: همان طور که روش های درمانی را بررسی کردیم، این بیماری بدون درمان نیست. هرچند که درمان کاملی وجود ندارد، اما می‌توان با بهبود علائم و کاهش التهاب‌های پوستی تأثیر مثبتی در بهبودی بیمار داشت.
- باور اشتباه: افراد مبتلا به پیسی قابل ایزوله کردن هستند و باید از جامعه جدا شوند
واقعیت: افراد مبتلا به بیماری ویتیلگو نیاز به حمایت و درک اجتماعی دارند. ایزوله کردن این افراد باعث ایجاد تبعیض و اضطراب در آن‌ها می‌شود. به جای اینکه آن‌ها را از جامعه جدا کنیم، باید به آن‌ها حمایت کرده و آگاهی لازم را درباره این بیماری به اطرافشان ارائه دهیم.
جمع بندی
در این مقاله از سری مقالات دکتر کاغذی به بیماری پیسی یا برص (ویتیلایگو) پرداختیم و علائم، علل و روش های درمانی آن را بررسی کردیم. شایع ترین علائم این بیماری تغییر رنگ پوست و لکه های سفید پوستی است که می تواند در اثر عوامل مختلف به وجود بیاید. عوامل مختلف مانند ژنتیک، اختلال در سیستم ایمنی و عوامل دیگر مانند استرس، آسیب های فیزیکی و تغذیه نامناسب علل ایجاد بیماری پوستی پیسی است.
در ادامه به روش های درمان این بیماری و عوامل تشدیدکننده آن پرداختیم که روش های درمانی شامل استفاده از داروهای موضعی، داروهای سیستمیک، فوتوتراپی و تغییر سبک زندگی است. اما دقت داشته باشید درمان این بیماری و استفاده از داروها باید تحت نظر داروساز متخصص انجام شود. داروساز با توجه به علم و دانش خود درباره انواع داروها می تواند دوز مصرفی، نحوه استفاده و مدت زمان استفاده را تعیین کند. برای مشاوره دارویی رایگان وارد صفحه زیر شوید و نوبت مناسب را رزو برای خود کنید.
